به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ماهنامه میدان آزادی، در پنجمین شماره ماهنامه میدان آزادی به مناسبت ایام روز خبرنگار (17 مرداد) گفتگوی کوتاه با علی اصغر شفیعیان مدیرمسئول پایگاه خبری تحلیلی «انصاف خبر» معروف به انصاف نیوز با سید هادی کسایی زاده (روزنامه نگار) منتشر شد.

علی‌اصغر شفیعیان، مدیر مسئول انصاف خبر از اسفند ۷۸ تا اردیبهشت ۸۵ به‌عنوان خبرنگار و پس از آن دبیر سرویس سیاسی ایسنا با این رسانه همکاری داشت. وی سابقه‌ انتشار مجله‌ پیام ام.اس که مخاطب آن خانواده  مبتلایان به ام.اس بود را در کارنامه‌ کاری خود دارد و برای مدت کوتاهی دبیر سرویس سیاسی روزنامه‌ آرمان بود. او در تابستان ۹۲ وب سایت انصاف نیوز را تاسیس کرد و به‌عنوان مدیر مسئول و سردبیر این رسانه مشغول فعالیت است. انصاف نیوز اندکی پس از آغاز به کارش به مدت هشت ماه توقیف و پس از تبرئه‌ شفیعیان در دادگاه، از اواخر آذر ماه ۹۴ مجددا فعالیت خود را از سر گرفت.

علی اصغر شفیعیان کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه آزاد اسلامی متولد 5 مرداد ماه 1355 است. 

*شما در سالهای اخیر احضاریه های زیادی برای حضور در دادگاه دریافت کردید. تسلط شما بر قوانین مطبوعاتی یا قوانین مرتبط با خبرنگاری در چه حدی است؟ وکیل دارید؟
مدیران رسانه خواه ناخواه باید به قوانین اشراف داشته باشند در غیر این صورت رسانه فقط دردسر است. هرچند د رحال حاضر می توان گفت اصلا قانون ملاک نیست و فردی که پشت میز قضاوت نشسته هر قاعده که بگذارد باید رعایت کنید. سایر قوانین مانند آیین دادرسی و … را هم به صورت پراکنده و در موارد ضرورت یادگرفته ایم و اغلب لایحه های قضایی را خودم می نویسم و آن هم به زبانی که دفاع منصفانه قابل استناد در دادگاه باشد. هر جا لازم باشد از وکلا کمک می گیرم. این به علت گرانی وکیل و … نیست بلکه به دلیل این است که دادگاه هایی که پرونده های ما را رسیدگی می کنند قانونی و دارای صلاحیت لازم نیستند. حتی شکات هم به شکل قانونی اقدام نمی کنند. نشر اکاذیب، تشویش اذهان عمومی و… البته برخی معتقدند وظیفه رسانه تشویش اذهان عمومی است برای این که آنها وظیفه گفتن اتفاقات بد را دارند. یا اتهامات “لطمه به قانون اساسی”، “لطمه به جمهوری اسلامی” را حداقل من موارد معیار قانونی بودن آنها را پیدا نکردم. پس باید به جای دفاع قانونی دفاع منصفانه کرد.

*در میان پرونده هایی که احضار شدید آیا شکایتی داشتید که به نظر مضحک یا غیرقابل باور بوده باشد؟
یک روز برای پرونده ای به شعبه مراجعه کرده بودم که منشی دادگاه به من اعلام شکایت تازه ای کرد. بازپرس به من پیشنهاد داد که چون بدون کفیل هستی، فردا مراجعه کن زیرا در صورت تفهیم اتهام مجبور به صدور قرار هستم. البته کفیل قبلی را بیاوری می پذیرم. اتهام درحد توهین به رهبری است. وقتی دقت کردم متوجه شدم یک کامنت در زیر مطالبی در صفحه مجازی منتشر شده که اگرچه شبیه لوگوی ما است اما آدرس سایت آن متفاوت درج شده است. و نه تنها هیچ کفالتی لازم نبود بلکه در حد یک خط توضیحی ضمیمه کردم و به خیر تمام شد. یعنی شاکی اصلا توجه نکرده بود.

*به اعتقاد شما آیا در صورت وقوع جرم در فضای مجازی از سوی خبرنگار جرم رسانه ای باید محسوب شود؟

به نظر من قانون مطبوعات با قانون فضای مجازی و پیج های شخصی افراد متفاوت است. اگر توئیت یک خبرنگار باید از نگاه قانون مطبوعات بررسی شود پس برای همه رسانه ای ها باید باشد.

*از چه زمانی شکایت ها علیه انصاف نیوز شروع شد و چندشکایت داشتید؟
انصاف از سال 92 بدون مجوز فعالیت خود را آغاز کرد و در نهایت از سال 93 برای مجوز اقدام کردم. همان سالها در سامانه ثنا متوجه شدم از همان ماه های اول انصاف نیوز هم شکایت داشته است. حتی خود شاکی نسبت به شکایتش به من اطلاع داد چون هنوز امور اداری دستی بود و الکترونیک نشده بود و آدرسی نداشتند. از آن تاریخ تا امروز بیش از 55 شکایت از ما ثبت شده است. پرونده های موردی را می شد رفع کرد اما در پرونده های تجمیعی که اغلب توسط دادسراها ایجاد می شوند همیشه اذیت می شدیم. بالای 90 درصد شکایات حقیقی گرفته تا حقوقی مانند سازمان ها و وزارتخانه ها منع تعقیب شدیم. برخی از آنها تا حدی ابتدایی و بی جا بودند که خود دادسرا رد کرده و برخی هم به عنوان مطلع و یا در همان مراحل اولیه رفع تعقیب شدیم. برخی در دادسرا به صلح و سازش منتهی می شود. برخی به شوراهای حل اختلاف ارسال شده و باز به سازش مختومه شده است. چند پرونده در حد اختلاف بازپرس و قاضی بوده است. شاید از این همه شکایت برای پنج پرونده به دادگاه رفته باشم. همان ها هم هرگز به محکومیت بازداشت یا پرداخت جریمه نرسید.
ما با دقت تلاش می کنیم عناوین مجرمانه را در اخبار و گزارشات حذف کنیم. و اغلب در نگارش انصاف و ادب را رعایت می کنیم دادسرای رسانه و هیات منصفه آن بر منصفانه بودن مطالب بسیار دقیق هستند.
تهدیدها در اوایل کار بیشتر بود، اما پس از آن با شناختی که عموم از رسانه انصاف پیدا کردند تهدید آنچنانی نداشتیم. یکی از مواردی که به شدت تهدید شدیم از سوی شرکت “بادران” بود. با اینکه به نهادهای مهم نظارتی و بازرسی و انتظامی زیادی در خصوص کلاهبرداری این شرکت هشدار و اطلاع دادم اما هیچ یک توجه نکردند. چندسال بعد همه متوجه اتفاقات زیر پرده شدند.

برخی شرکت های خصوصی یا خصولتی به شدت تهدید و مانع ایجاد می کنند، حتی اخاذی می کنند تا شکایت خود را پس بگیرند.

*گزارشات فساد به دست شما می رسد؟ چطور راستی آزمایی می کنید؟
پرونده های فساد زیادی به دست ما می رسد که ما موظف به راستی آزمایی همه آنها هستیم. راستی آزمایی نیاز به همکاری برخی ارگانهای خاص انتظامی، اطلاعاتی و بازرسی دارد که اگر این امکان برای رسانه مهیا نباشد نمی تواند پرونده را باز کند. وقتی درب این نهادها به روی رسانه بسته است، راستی آزمایی اصلا پیش نمی رود. اتفاقا جریان کاملا برعکس است و موقعی که بخواهند ما را اذیت کنند از سوی همان نهادها اذیت می شویم.
گاهی اگر این اخبار امکان راستی آزمایی سریع و صریح در داخل را داشتند حتی می توانستند جلو تبلیغات منفی را بگیرند. مثلا کانال “آمدنیوز” هرچه دریافت می کرد را منتشر می کرد. یا “صفحه آخر” صدای آمریکا همه را بدون راستی آزمایی منتشر می کند. این که شجاعت نیست. همین که کسی رسانه را برای اسناد ادعاها، بازجویی نکند برای انتشار آنها کافی است. اما دست رسانه های داخلی حتی برای راستی آزمایی اخبار منطقی هم بسته است.

چرا مردم فیلم و تصاویر و انتقادات و مشکلات را برای شبکه های فارسی زبان خارج کشور مانند “من و تو” یا “اینترنشنال” ارسال می کنند؟
چون آنها مطالب را بدون راستی آزمایی منتشر می کنند. دیگر اینکه آنها محدودیت های داخل کشور را ندارند. اگر امکان راستی آزمایی یا آزادی های بیشتر رسانه ای برای انتقال حرف مردم در داخل فراهم شود و انتقادها هم امکان ابراز پیدا کنند، مردم حتما رسانه های داخلی را انتخاب می کنند. زیرا هم مطالب صحیح منتشر می شود و هم از فیلترهای درستی عبور می کند که توهین نباشد، افترا نباشد، نشراکاذیب نباشد و …

آیا موافق این همه قدرت و تعدد رسانه های دولتی هستید؟
اگرچه خیلی از دوستان ما در همین رسانه ها هستند اما با وجود این نوع رسانه داری مخالف هستم. ام المسائل جامعه رسانه ای داخل کشور، همین رسانه داری دولتی یا حاکمیتی است. اطلاعات وضعیت جامعه چه خدمات حاکمیتی چه نقدهای بر عملکرد دولت بدون آنها بهتر منتشر می شود و مرجعیت خبری هم داخل کشور باقی می ماند. نه مثل شرایط فعلی که اصلا مشخص نیست مجرای خبر کجاست؟ مرجعیت خبری از نظر من از موشک هم خطرناک تر و مهمتر است.

چه برنامه هایی در نظر دارید که به علت محدودیت های مالی برایتان قابل دسترس نیست؟سرمایه خبرگزاری ها و رسانه های سپاه، سازمان تبلیغات و آستان قدس را داشتید چه کار انجام می دادید؟
گسترش فعالیت در اولویت است زیرا توان پوشش خیلی از حوزه ها را نداریم. در حوزه های مولتی مدیا و شبکه های اجتماعی ضعف زیادی داریم. درحال حاضر رسانه هایی هستند که با وجود سرمایه و امکانات سرشار، پول ها را هدر می دهند و بازخوردی هم ندارند. بسیاری از رسانه ها هم هستند که لنگ منابع مالی هستند. این ضعف مالی هم عمدتا به علت وجود همین رسانه های حاکمیتی است که رغیب خصوصی ها هستند. در هیچ حوزه ای که رغیب دولتی وارد شود نمی گذارد بخش خصوصی پیشرفت کند.

*با توجه به اینکه انصاف نیوز رسانه ای با گرایش اصلاح طلبی است آیا تلاش کرده اید که در گفتگوها از غیرهمفکران یا جناح های مقابل خود استفاده کنید؟
خوب یا بد به واسطه عنوان پایگاه خبری “انصاف” مجبور هستیم که میانه رو باشیم و با همه جناح ها گفتگو داشته باشیم. البته بیشتر مدنظر ما ورود در موضوعاتی است که تبعیضی در آن ها رخ می دهد. وقتی نظرات و اعمال نفوذ یک جریان سیاسی در رسانه های جمعی تلوزیون و رادیو و روزنامه های پرتیراژ منعکس می شود، ما سعی می کنیم به طرف دیگر و انعکاس دیدگاه های کمتر مطرح شده، بپردازیم. اما در موضوعاتی که رسانه ما شخصا به آن ها پرداخته است حتما دیدگاه ها متفاوت را به طور متعادل منعکس می کنیم.

*پس از اتفاقات سال گذشته (مهسا امینی) تا کنون به نظر می رسد تولید محتوا کاهش چشمگیری پیدا کرده است، علت چیست؟
مسوولان قبلا در برخی موضوعات مصاحبه نمی کردند و الان هم مصاحبه نکردن آنها شدت گرفته است. اما در کنار این روحیه و اعتماد رسانه ها هم به شدت افت پیدا کرده است. در داخل خیابانی که دفتر ما واقع شده،(خیابان ایتالیا) هر روز راهپیمایی و درگیری بود اما به ما اجازه انتشار نمی دادند. فرقی نداشت برای کدام جناح باشید به طور کلی حال خبرنگاران خوب نبود.

*آیا موافق تدوین طرح حمایت از خبرنگاران هستید؟

هرچه قوانین کمتر شود برای بازده بهتر رسانه ها مفیدتر است. اصلا در رسانه این همه قانون نیاز نیست. خود قانون مطبوعات بیتشرین دردسر را برای رسانه ها ایجاد کرده زیرا شفاف نیست. بگویند افترا و توهین و اکاذیب منتشر نکنید همه رعایت می کنند. روزنامه ها به پاسخ و توضیح مطالب مننتشر شده اختصاص پیدا کرده است. این همه محدودیت برای رسانه، به خودی خود غیرقانونی است. خلاف قانون است که سالهاست توصیه نامه هایی برای رسانه ها ارسال می شود از بالا دستور بدهند چه چیز را بنویسید چه چیز را ننویسید.

*موافق برگزاری نمایشگاه مطبوعات هستید؟
اگر نمایشگاه مطبوعات باشد و نه جشنواره مطبوعات کاملا با آن موافق هستم. به شرطی که خود دولت و رسانه های وابسته حاکمیتی دخالتی در اجرای آن نداشته باشند. حاکمیتی ها بیشترین پول را پرداخت می کنند، سطح عملکرد آنها هم با خصوصی ها قابل قیاس نیست. در سال 96 که آخرین نمایشگاه برگزار شد مکانی که دراختیار رسانه های دولتی بود و هزینه ای که صرف کرده بودند بی حد بود اما بازده آنها پایین بود. در عوض ما در نمایشگاه در دو نوبت صبح وعصر یک نظرسنجی ساده با کمترین هزینه برگزار کردیم که به یکی از جذابیت های نمایشگاه تبدیل شده بود.

در نمایشگاه مطبوعات باید یا رسانه های دولتی حذف شوند و یا مثل ما، غرفه های ساده 12 متری به آنها اختصاص داده شود تا حداقل یکبار هم که شده رسانه های خصوصی دیده شوند.