پایگاه اطلاع رسانی ماهنامه میدان آزادی| سید هادی کسایی زاده| تعاونی روستایی به تجمع مردم و اهالی یک روستا در قالب شرکت تعاونی گفته می‌شود که موضوع فعالیت آنها کشاورزی و فعالیت‌های جانبی آن می‌باشد. شبکه تعاونی‌های روستایی دارای حدودسه هزار شرکت تعاونی روستایی با تعداد اعضای ۴۵۰۰۸۶۸ نفردرسطح 56هزار روستا با سرمایه‌ای بالغ بر 44 میلیارد تومان بوده که این شرکت ها به نوبه خود تعداد ۲۵۶ اتحادیه را در سطح شهرستان تشکیل می دهند.

رضاکلهر کارشناس شرکت تعاونی روستایی در گفتگو با ماهنامه میدان آزادی می گوید: تعاونی های روستایی عمده وظیفه ای که دارند تعیین نهاده های کشاورزی اعم از تامین کود بذر و صدور دفع آفات نباتی و تامین نیاز ارز‌ اعضای تعاونی های روستایی در پایین ترین سطح (شرکت های تعاونی روستایی کل کشور) است.

سازمان ها و ارگان هایی که در بالادست شرکتهای تعاونی هستند اعم از اتحادیه‌های تعاونی روستایی و سازمان تعاونی روستایی شهرستان یا هر استان و سازمان مرکزی تعاونی روستایی است که انتخاب مدیر تعاونی روستایی کل کشور و سازمان مرکزی بر عهده شخص وزیر جهاد کشاورزی است. در شهرهایی که قابلیت و زمینه تأمین میوه شب عید و بازار را دارند تعاونی روستایی می توانند فعالیت داشته باشند همچنین در بحث خرید محصولات کشاورزی از جمله محصولات کشاورزی استراتژیکی مثل گندم و جو که قیمت خرید توسط دولت تنظیم می شود می توانند محصولات از کشاورزان جمع آوری وخریداری بکنندو ارایه خدماتی که بابت ارائه نهاده های کشاورزی مثل کود هایی که به عنوان کود پایه کشاورزان استفاده می کنند و سموم دفع آفات نباتی که توسط سازمان حفظ نباتات و سازمان نظام مهندسی کشاورزی تایید می شود و باید به مصرف کشاورزان برسند.

* انتخاب هیئت مدیره و مدیر عامل یکی از چالش‌های شرکت های تعاونی روستایی است
رضا کلهر که مدیر شرکت تعاونی روستایی کهریزک است می گوید: شرکت تعاونی روستای کهریزک در سال ۱۳۵۲ تاسیس شده و یک هیئت تاسیس اولیه داشته و مجمع عمومی تشکیل شده که بالاترین رکن هر شرکت تعاونی مجمع آن است. بعد از اینکه انتخاب هیئت مدیره انجام شد باید مدیر عامل انتخاب شود که همین انتخاب هیئت مدیره و مدیر عامل یکی از چالش‌های شرکت های تعاونی روستایی است که ممکن است شخصی بدون سابقه اجرایی و سابقه مدیریتی به عنوان عضو هیئت مدیره انتخاب شود و یا به عنوان مدیرعامل آن شرکت انتخاب شود و خط مشی که برای آن شرکت تعیین شده را نتواند اجرا کند.

در شرکت‌های تعاونی روستایی در مناطقی که قرار دارند و به صورت سنتی اداره می شوند ممکن است کشاورزان آن منطقه شخصی را انتخاب کنند که به عنوان مدیرعامل سابقه کاری مرتبط و رشته تحصیلی مرتبط نداشته باشد و کار شرکت تعاونی روستایی را به سرعت پیش نبرد.

برخی از این شرکت‌ها هستند که هنوز به صورت سنتی اداره می شوند و به روز نشدند همچنین منجر به بروز برخی مشکلات و انحلال شرکت خواهند شد کما اینکه در این چند سال اخیر شاهد این موارد بودیم. در حال حاضر نزدیک به سه هزار شرکت تعاونی روستایی در کشور فعال هستند که اگر این شرکت ها از همه ظرفیتشان استفاده کنند بدون شک جهش بالایی را در بحث تولید محصولات کشاورزی شاهد خواهیم بود.

منظور از ظرفیت این است که سرمایه هایی که در خدمت تعاونی های روستایی است کم نیست به دلیل اینکه اعضا اطلاعات کمی نسبت به فعالیت و وظایف شرکت‌های تعاونی دارد می‌توانند ظرفیت شرکت تعاونی را بالا ببرد زمانی که از اعضای یک شرکت تعاونی مشارکت کمی به دلیل اطلاعات کم داشته باشند و به صورت سلیقه ای عمل شود که مشکلاتی برای کشاورزان پیش می آید به اتحادیه تعمیم داده می شوند.

رضاکلهر می گوید: سال پیش در مورد بذر ذرت مشکلی پیش آمد که تاییدیه های لازم را داشت اما به کشاورزان مخصوصا در بخش قلعه نو و کهریزک در زمان کاشت و برداشت ضرر هنگفتی وارد کرد که در آن زمان نظارت بر بذر کشاورزان کم بود. فروش محصولات کشاورزی توسط برخی از کشاورزان در بازار سیاه مشکل چندین ساله است البته با کشت های قراردادی و اصلاح الگوی کشتی که قرار است انجام شود امکان این اختلافات و سوء استفاده ها کمتر خواهد شد.

از دیگر تخلفات یا سوء مدیریت ها این است که ممکن است کشاورزی بیش از سهمیه،کود دریافت کند که باز هم این کود ممکن نیست خارج از سیستم وارد شود چون تولید پتروشیمی است و این کود شیمیایی که به دست کشاورز می رسد و حدود ۳۵۰ هزار تومان است دقیقا همان کود شیمیایی است که ممکن است اضافه سهمیه کشاورز دیگری باشد.

همین مشکل در بحث سوخت هم مشاهده می شود. سوختی که با قیمت دولتی برای کشاورز در نظر گرفته شده سال گذشته کشاورز در بخش کهریزک و شهرستان ری گازوئیل لیتری ۸ هزار تومان خریداری کرده است. این کارشناس شرکت های تعاون روستایی می گوید: قیمت خرید تضمینی گندم ابتدای سال اعلام خواهد شد اما در حین کشت هزینه هایی اعم از از سوخت و بذر و کود و هزینه هایی بابت نیروی انسانی و هزینه هایی که در طول دوره کشت کشاورزی به جود میآید ممکن است اضافه شود. برای همین پیشنهاد من این است که قدرت شرکت های تعاونی افزایش پیدا کند.

به این دلیل که شرکت های تعاونی روستایی اگر در منطقه ای فعال باشد و و خودشان را مدیریت کنند اوضاع بهتر خواهد شد. بعنوان مثال طرح مدیریت ایالتی کردن کشور که چندین سال پیش توسط محسن رضایی(کاندیدای ریاست جمهوری) در بحث مدیریت کل کشور عنوان شد در این بخش سازگار است.

* اختیارات را به شرکت های تعاونی بخش ها و استانها بدهید
یعنی اختیارات را به شرکت های تعاونی بخش ها و استانها بدهید. اگر قدرت شرکت های تعاونی روستایی افزایش پیدا نکند و تامین مالی شرکت های تعاونی صورت نگیرد شرکت های تعاونی به مشکل می‌خورند. یکی از ایراداتی که من به صندوق تعاونی روستایی ایرانیان می گیرم این است که زمانی که ما برای دریافت تسهیلات با آنها مکاتبه می کنیم آنها تسهیلات بلند مدت یا یارانه ندارند و به جای آن با ما مشارکت می کنند.

به نظرم ضربه سنگینی به تعاونی های روستایی به عنوان تشکیل دهنده این صندوق وارد می کند.کلهر در مورد شرکت‌های تعاون روستایی موفق می گوید: شرکت تعاونی روستای شباهنگ شهریاراز شرکت های تعاونی موفق و شاخص ایران است که در بحث‌هایی مثل دانش بنیان واردات تجهیزات کشاورزی فعالیت کردند و فراتر از وظایف یک تعاونی روستایی عمل کردند.

شرکت های تعاونی روستایی که در یک شهرستان هستند بر اساس شرح وظایف‌شان می توانند اتحادیه برقرار کرده و در هر شهرستان مرکز یا پایانه فروش محصولات کشاورزی ایجاد کنند و درآمد آن صرف خودشان شود. در سال های گذشته بازارچه های فصلی و بازار میوه شب عید داشتیم اما دیگر خبری نیست.

رضاکلهر در مورد تعاونی روستایی که چند صباحی مدیریت آن را به دست گرفته است می گوید: در چند سال اخیر سود ویژه شرکت تعاونی روستایی کهریزک حدود یک یا دو میلیون تومان اعلام می شد اما در سالی که گذشت(1400) بیش از ۳۰۰ میلیون تومان افزایش سرمایه ای داشتیم که در این ۵۰ سال چنین افزایش سرمایه وجود نداشت و در سال 1401 نزدیک به ۴۰۰ میلیون تومان سود ویژه تعاونی روستایی کهریزک بوده است.

یعنی اولین چیزی که تعاونی‌های روستایی نیاز دارند تامین مالی است. اما اگر بحث ارائه خدمات به کشاورزان صورت بگیرد و کشاورزان بتوانند افزایش سرمایه انجام دهند و این سرمایه در صندوق تعاونی منجر به گردش مالی شود، مطمئن باشید شرکت های تعاونی از این حالت خارج خواهند شد.