پایگاه اطلاع رسانی ماهنامه «میدان آزادی»| سید هادی کسایی زاده| گفتگو با معاون سازمان محیط زیست کشور در دولت دهم| حسن اصیلیان مهابادی 63 ساله دارای دکترای بهداشت حرفه ای، پژوهشگر در حوزه کنترل آلاینده های هوا، عوامل شیمیایی محیط کار، صنعت و محیط زیست، در کارنامه خود غیر از استاد دانشگاه تربیت مدرس، مسئولیت معاونت محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست کشور در دولت نهم را دارد.

*مسئولیت ریاست حفاظت محیط زیست دولت رئیسی را نپذیرفتم
او در دولت سید ابراهیم رئیسی پیشنهاد ریاست سازمان حفاظت محیط زیست کشور را رد کرد و دلیل آن را اینطور بیان می کند: فضا برای کار وجود ندارد و استخاره با قرآن هم کردم خوب نبود. وقتی حمایت نمی شویم (مادی-معنوی) نمی توانیم درست کار کنیم. اتفاقا وقتی برای مصاحبه (برای انتصاب معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دولت سیزدهم) به پاستور رفتم شخص احمد وحیدی وزیرکشور هم بودند. از من سوال کردند اگر فردی از شما مجوزی برای کار صنعتی در تهران مطالبه کند شما چطور برخورد می کنید؟ من هم پاسخ دادم بر اساس قانون ممنوعیت شعاع 120 کیلومتری تهران این کار ممنوع است و وفق قانون عمل می کنم. به نوعی آنها می‌خواستند در محیط زیست نرمش داشته باشم و توسعه محور باشیم برای همین امروز محیط زیست در گوشه رینگ قرارگرفته است. گفتگوی کوتاه با حسن اصیلیان:

*طرح تغییر در شاخص آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس درست نیست
خبرنگار: وزیرکشور دولت اقای رئیسی برای جلوگیری از تعطیلی مدارس پیشنهاد تغییر در شاخص آلایندگی هوا را مطرح کرده است. شما بعنوان استاد دانشگاه و فردی که در سازمان حفاظت محیط زیست کشور از تدوینگران قانون هوای پاک بودید قبول دارید؟

اصیلیان: طرح این موضوع اصلا جالب نیست. اعلام یک استاندارد به معنی یک شاخص با پشتوانه تحقیقات علمی و پژوهشی است و این عدد با ضریب ایمنی بعنوان شاخص آلایندگی مطرح می شود و اینکه بخواهیم با دستور غیرعلمی و پژوهشی اقدامی انجام دهیم درست نیست.

خبرنگار: در موضوع آلودگی امواج رادیویی و پارازیت ها و میدان های مغناطیسی نظریه های زیادی مطرح شده و شما هم هشدارهای زیادی دادید. امروز این آلودگی ها با افزایش دکل های برق، رادارها، آنتن های بی تی اس و افزایش تلفن های همراه افزایش چشمگیری داشته است. آیا در این زمینه مطالعات دانشگاهی هم انجام شده است؟ اصیلیان: بر اساس مطالعاتی که در برخی دانشگاه های کشور انجام شده، اثرات میدان‌های مغناطیسی و پارازیت ها اثبات شده است. بعنوان مثال اثرات امواج رادیویی در از بین بردن کروموزوم Y در انسان ها و یا تشدید عصبانیت در جامعه اثبات شده است. بعنوان نمونه افرادی که در صدا و سیما به صورت طولانی مدت مشغول به کار هستند فرزندانشان بیشتر دختر است چون کروموزومY آنها از بین رفته و کروموزومX قالب می شود. به اعتقاد من باید دولت ها به همراه سازمان محیط زیست و دانشگاه ها در کمیته ای مشترک این چالش جدید را بررسی کرده و نسبت به پیشگیری از آن و هشدار به شهروندان اقدام کنند و این حق مردم است که مطلع باشند.

* یک فعال محیط زیست می تواند جاسوس هم باشد
خبرنگار: موضوع دستگیری فعالان یا برخی خبرنگاران محیط زیست بعنوان جاسوس چند سالی مطرح است. شما بعنوان فردی که سالها جزو مدیران ارشد سازمان حفاظت محیط زیست کشور بودید و با خبرنگاران و فعالان محیط زیست ارتباط داشتید چه نظری در این مورد دارید؟ اصیلیان: یک فعال محیط زیست می تواند جاسوس هم باشد و یک جاسوس هم می تواند فعال محیط زیست باشد. طبیعتا کشوری که قصد ضربه زدن یا کسب اطلاعات از ایران را داشته باشد برای جاسوسی از این روش هم می تواند استفاده کند. اما چون موضوع سیاسی و امنیتی است من کارشناس آن نیستم. اما همانطور که می دانید ما در بالاترین سطح امنیتی کشور هم جاسوس داشتیم که اعدام شد.

*فرودگاه مهرآباد روزانه اندازه 7200 پیکان آلودگی ایجاد می کند
خبرنگار: تلاش شما برای انتقال فرودگاه مهر آباد تهران به دلیل آلایندگی زیاد بی نتیجه ماند. هنوز مهرآباد بعنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای تهران است؟

اصیلیان: تهران امروز به یک شهری تبدیل شده که آلودگی هوا امکان زندگی در پایتخت را غیرممکن کرده است. ما در شهری باید باشیم که زندگی کنیم نه اینکه بمیریم. امروز آمارمرگ و میرها بیشتر علت زمینه ای آلودگی هوا دارد. وقتی یک هواپیما (آن هم فرسوده) از مهرآباد آماده پرواز می شود برابر با 18 پیکان مدل 64 آلودگی ایجاد می کند. اگر نشست و برخواست هواپیماهای مهرآباد را روزانه 400 پرواز در نظر بگیریم می شود اندازه روشن بودن 7200 پیکان در مرکز شهر که آمار خوبی نیست. برای همین انتقال فرودگاه مهرآباد لازم و ضروری است.

* به من گفتند مجوز تائیدیه زیست محیطی بهشهر را امضاء کنید و من هم امضا نکردم و برکنار شدم
خبرنگار: در داستان صدور مجوز برای پالایشگاه بهشهر شما مجوز زیست محیطی دادید؟

اصیلیان: دوره ریاست آقای محمدزاده بود و به من گفتند مجوز تائیدیه زیست محیطی را امضاء کنید و من هم امضا نکردم و همین موجب شد تا برکنار شوم. در جلسه تودیع و معارفه یک ساعت گزارش عملکردم را ارائه کردم که محمدزاده هنگام معارفه گفتند معاون جدید راه آقای اصیلیان را ادامه دهند. من نمی خواستم نفرین آیندگان را به همراه داشته باشم. برای همین امضاء نکردم.

* متوجه شدیم 13 هزار خودروآر دی بدون کنستر در پارکینگ ایران خودرواست
خبرنگار: در دوره شما موضوع استانداردهای زیست محیطی در بحث تولید خودروهای ایرانی چقدر اهمیت داشت و اجرا می شد؟

اصیلیان: اتفاقا ما خیلی با جدیت در حوزه خودرو کار می کردیم. با این حال نمایندگان سازمان مقیم در کارخانجات خودرو آنطور که باید و شاید کار نمی کردند. اما اگر کارشناس تائید نمی کرد ما با پلیس راهنمایی و رانندگی مکاتبه می کردیم تا خودرو شماره گذاری نشود.

یادم هست در یکی از برنامه های تلوزیونی سرهنگ هاشمی از پلیس راهور خطاب به من گفتند یک خودرویی تولید می شود که سم در هوا منتشر می کند. من گفتم امکان ندارد ما کارشناس داریم. جلسه‌ای گذاشتیم و سرهنگ هاشمی مدارک و مستندات خود را نشان داد که در خودرو آر دی از سوی ایران خودرو کنستر جانمایی نشده و آلودگی ایجاد می کند. ما رفتیم و بررسی کردیم و متوجه شدیم 13 هزار خودرو بدون کنستر در پارکینگ دارند و نامه نوشتیم که نیروی انتظامی شماره گذاری نکند.

یا مثلا خودروپراید را کاتالیست کانورتور خودشان جانمایی کرده بودند و به ما گزارش دادند این سیستم فقط چند ماه کار می کند و نامه زدیم همه خودروها برگردد. البته امروز دیگر محیط زیست کشور نماینده مقیم در کارخانجات خودروسازی ندارند و خودروی خاص را برای آزمایش می دهند و مشخص نیست الباقی خودروها چگونه است. البته ناگفته نماند که مراکز معاینه فنی ما هم تجهیزات به روزی ندارد. یادم هست وقتی من بخشنامه کردم معاینه فنی در تهران الزامی شود از آقای وحیدنوروزی مسئول وقت در شهرداری تهران سوال کردم چقدر از خودروها رجکت شدند؟ گفت هیچ خودرویی …! و این نشان می داد که دستگاه ها و تجهیزات قدرت تشخیص ندارد. برای همین در تدوین قانون هوای پاک به روز شدن تجهیزات معاینه فنی را الزامی کردیم. هرچند این تجهیزات هنوز به روز نشده در حالی که امروز خودروها بر اساس یورو 4 و استانداردهای به روز تری است تجهیزات مراکز معاینه فنی شاید برای یورو یک جواب دهد.

*برای رفع آلودگی هوا نیاز به کمیته ای حکومتی بدون اعمال نفوذ داریم
خبرنگار: اگر شما رئیس جمهور بودید چه راهکاری برای رفع آلودگی هوا ارائه می دادید؟

اصیلیان: بعد از رفتن از محیط زیست دیگر مصاحبه نکردم چون هرچه گفتیم اجرایی نشد. امروز مشکلات به دلیل توسعه بی رویه شهرها بدون توجه به آمایش سرزمینی و زیرساخت هاست. امروز برخی از شهرهای ما جمعیت 5 برابرظرفیت را دارد که نیاز به آب و هوا، مدیریت پسماند و فاضلاب دارد. در هر کجای دنیا برای هرچیزی حتی حمام و گاز و تولید زباله استاندارد تعریف شده است. اما در ایران این مهم هیچ وقت مورد توجه قرارنگرفته است. ما هیچ وقت استقرارصنایع را بر اساس آب مورد نیازآن و دسترسی نیروی کار و امکان حاشیه نشینی یا در مسیر جهت باد بودن آن صنعت یا شهرک صنعتی توجه نکردیم و چنین چالش هایی رخ داده است.

با این حال این مشکل قابل حل است. چون مکزیکوسیتی که آلوده ترین شهر دنیا بود و امروز به پاک ترین شهر نزدیک می شود. من در جلسه اخیر در سازمان بازرسی کل کشور هم گفتم که باید کمیته ای شکل بگیرد که قدرت مالی و اجرایی و غیرقابل نفوذ باشد.

کمیته ای که استاندار و فرماندار و وزیر نتواند در آن اعمال نفوذ کند. وقتی برای تهران 800 هزار وسیله نقلیه تعریف شده و امروز 6 میلیون خودرو در حال تردد داریم و این چالش رخ می دهد. مثلا خروج خودروهای فرسوده متوقف شده و ما فقط ورود به ناوگان داریم اما خروج تخصصی و قانونی نداریم.

یکی از معضلات دیگر بحث سوخت استاندارد است. زمانی مطرح شد که ماشین های گازوئیل سوز را به دلایل اقتصادی و کم بودن آلایندگی افزایش دهیم اما بعدا متوجه شدیم گازوئیل یک درصد گوگرد دارد و منصرف شدیم.

برای همین دنیا به سمت تولید گازوئیلی هستند که میزان گوگرد را صفرکنند. مثلا در برخی از شهرهای توسعه یافته در فصلی از سال الزام به مصرف بنزین سوپر می کنند چون در کاهش آلودگی هوا موثر است. همچنین امروز بسیاری از صنایع کوچک در کشور به صورت زیرزمینی فعال است که حتی مجوز هم ندارند و شبانه کار می کنند و محیط زیست هیچ نظارتی ندارد و وزارت صمت و اتحادیه ها هم در این خصوص ورود نکردند.

وقتی ما شورایعالی محیط زیست یا کمیته ای حکومتی داشته باشیم می توانیم به وزارت کشور بگوئیم چرا خودروهای فرسوده را خارج نمی کنید. می توانیم به وزارت صمت بگوئیم چرا خودرو استاندارد تولید نمی کنید؟ یا به پلیس بگوئیم چرا خودروهای آلاینده را متوقف نمی کنید؟ اما امروز هیچ نهادی نیست که قدرت تذکر و نظارت عالی داشته باشد. آقایان می گویند در هر روز تعطیلی دو میلیارد دلار ضرر به کشور وارد می کند، خب همین مبلغ را برای اجرای قوانین هوای پاک اختصاص دهید!